Σε περιόδους σαν αυτή, που ο αγνός εθνικισμός διώκεται από τους πολλούς, αφού συγχέεται με τον φανατισμένο και μάλλον ξενοφοβικό κλώνο του, ίσως να είναι ορθότερο, να θυμηθούμε απλά τη σύντομη ζωή ενός από τους τελευταίους, αγνούς ήρωες του 20ού αιώνα.Τα ξημερώματα της 14ης του Μάρτη, έκλεισαν 50 χρόνια από τον απαγχονισμό του Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Ο νεαρός και τελευταίος ήρωας που απαγχονίστηκε από τους Άγγλους, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59.
Γεννημένος το 1938, άριστος μαθητής και ταλαντούχος αθλητής. Ένας έφηβος που κατάφερε να γίνει αγκάθι στο σώμα της Αγγλικής Αυτοκρατορίας από τα 15 του χρόνια, όταν κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για τους εορτασμούς προς τιμή της στέψης της Ελισάβετ, ανέβηκε στον ιστό, κατέβασε και έσκισε την αγγλική σημαία. Ως αποτέλεσμα οι διαδηλώσεις που ήδη λάμβαναν χώρα στην Πάφο, επεκτάθηκαν, και η μικρή πόλη, έγινε η μοναδική σε ολόκληρη την τότε αυτοκρατορία, όπου η στέψη δεν γιορτάστηκε. Ο μικρός Ευαγόρας συλλήφθηκε μαζί με άλλους, αλλά αφέθηκε ελεύθερος, λόγω του νεαρού της ηλικίας του.
Στις 17 Νοεμβρίου 1955 οι μαθητές του Γυμνασίου συγκεντρώθηκαν και προετοίμαζαν μια διαδήλωση από τις γνωστές που οργάνωνε η ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) ως αντιπερισπασμό. Οι στρατιώτες είχαν διαταγή να πυροβολήσουν αδιάκριτα τους διαδηλωτές. Ο Ευαγόρας συλλαμβάνεται και οδηγείται στο δικαστήριο με την κατηγορία ότι συμμετείχε παράνομα σε οχλαγωγίες. Δεν παραδέχτηκε την κατηγορία και η δίκη αναβλήθηκε για τις 6 Δεκεμβρίου. Όμως, αντί για παρουσία στην δίκη του, ο νεαρός Παλληκαρίδης, προτίμησε να αποχαιρετήσει τον δάσκαλο και τους συμμαθητές του και να ανέβει στο βουνό.Στις 18 Δεκεμβρίου 1956 μαζί με άλλους 2 συναγωνιστές του μετέφεραν όπλα και τρόφιμα από την Λυσό. Ξαφνικά βρέθηκαν αντιμέτωποι με αγγλική περίπολο. Οι 2 συναγωνιστές του Ευαγόρα κατάφεραν να διαφύγουν αλλά ο ίδιος συνελήφθη. Στην κατοχή του είχε ένα πυροβόλο Μπρέν γρασαρισμένο. Ήταν συνεπώς ανέτοιμο για να χρησιμοποιηθεί. Επίσης κουβαλούσε 3 γεμιστήρες γεμάτες. Κατηγορήθηκε για κατοχή και διακίνηση οπλισμού και μεταφέρθηκε στη Λευκωσία και η δίκη ορίζεται για τις 15 Φεβρουαρίου. Στη δίκη του ο Παλληκαρίδης δεν άφησε περιθώρια στους δικηγόρους του να τον υπερασπιστούν, αφού παρά τις αντιρρήσεις τους` παραδέχθηκε την ενοχή του με τον εξής αξιοθαύμαστο τρόπο. «Γνωρίζω ότι θα με κρεμάσετε. Ό,τι έκαμα το έκαμα ως Έλλην Κύπριος όστις ζητεί την Ελευθερίαν του. Τίποτα άλλο.»
Την επόμενη μέρα της καταδίκης του Παλληκαρίδη οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου απείχαν από τα μαθήματά του σε ένδειξη διαμαρτυρίας και έστειλαν τηλεγράφημα στον Χάρτιγκ με το οποίο του ζητούσαν να απονεμηθεί χάρη στον Ευαγόρα. Όλος ο κόσμος αρχίζει μια γιγαντιαία προσπάθεια να σώσει τον νεαρό μαθητή. Η Ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει την εκτέλεσή του. Η Κυπριακή αδελφότητα Αθηνών ζητά προσωπική παρέμβαση του βασιλιά Παύλου. Η Βουλή των Ελλήνων στέλνει τηλεγραφήματα προς την Βουλή των Κοινοτήτων και τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δωρόθεος, ο Χωρεπίσκοπος Σαλαμίνος Γεννάδιος, ο δήμαρχος Λευκωσίας κ. Δέρδης, 40 Εργατικοί Άγγλοι βουλευτές, συντεχνίες, ο Αρχιεπίσκοπος Νοτίου Αφρικής Νικόδημος, ο Αμερικανός Γερουσιαστής Fulton, απλοί πολίτες προσπαθούν αν ματαιώσουν αυτή την εκτέλεση. Ο Χάρτιγκ όμως και η Αγγλική διπλωματία απορρίπτει την απονομή χάριτος.
Ο Ευαγόρας δεν πτοείται. Στο τελευταίο γράμμα του δηλώνει:
«Θ΄ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί.»
Μεσάνυχτα της 14ης, πέρασε στο παλάτι της πανώριας κόρης για να περάσει μαζί της την αιωνιότητα.
Μερικοί από τους ωραιότερους στίχους του, έχουνε μελοποιηθεί, ενώ η αποχαιρετηστήρια επιστολή προς τους συμμαθητές του «Θα πάρω μια ανηφοριά» είναι το επίσημο μάλλον τραγούδι-μνήμη του αγώνα για την Ένωση με τη μητέρα πατρίδα, που ανέφερε, ακόμα και στα ερωτικά ποιήματα του.
Την Ελλάδα αγαπώ,
αλλά και σένα μ’ έναν έρωτα μεγάλο, αληθινό,
τα γαλάζια σου τα μάτια τα θλιμμένα
τον καθάριο της θυμίζουν ουρανό.
Ένα από τα πιο ένθερμα ποιήματα (και μάλλον το πιο γνωστό) που γράφτηκαν στη μνήμη του, ήταν του Ροδίτη ποιητή, Φώτη Βαρέλη. Ένας συγκινητικός επίλογος για τον ήρωα μαθητή.
Εψές πουρνό μεσάνυχτα στης φυλακής τη μάντρα
μες στης κρεμάλας τη θελιά σπαρτάραγε ο Βαγόρας.
Σπαρτάρησε, ξεψύχησε, δεν τ' άκουσε κανένας.
Η μάνα του ήταν μακριά, ο κύρης του δεμένος,
οι νιοι συμμαθητάδες του μαύρο όνειρο δενείδαν,
η νια που τον ορμήνευε δεν άκ'σε νυχτοπούλι.
Εψές πουρνό μεσάνυχτα θάψαν τον Ευαγόρα.
Σήμερα Σάββατο ταχιά όλη η ζωή σαν πρώτα.
Ετούτος πάει στο μαγαζί, εκείνος πάει στονκάμπο,
ψηλώνει ο χτίστης εκκλησιά, πανί απλώνει οναύτης,
και στο σκολειόν ο μαθητής συλλογισμένος πάει.
Χτυπά κουδούνι, μπαίνουνε στην τάξη του ο καθένας.
Μπαίνει κι η πρώτη η άταχτη κι η τρίτη πουδιαβάζει,μπαίνει κι η πέμπτη αμίλητη, η τάξη τουΕυαγόρα.
- παρόντες όλοι;
- Κύριε, ο Ευαγόρας λείπει.
- Παρόντες, λέει ο δάσκαλος · και με φωνή που τρέμει:
- Σήκω, Ευαγόρα, να μας πεις ελληνική ιστορία.
Ο δίπλα, ο πίσω, ο μπροστά, βουβοί και δακρυσμένοι,αναρωτιούνται στην αρχή,
ώσπου η σιωπή τους κάμνεινα πέσουν μ' αναφιλητά ετούτοι κι όλη η τάξη.
- Παλληκαρίδη, άριστα, Βαγόρα, πάντα πρώτος,
στους πρώτους πρώτος,
άγγελε πατρίδας δοξασμένης,
συ, που μέχρι χθες της μάνας σου ελπίδα κι αποκούμπι
και του σχολειού μας σήμερα Δευτέρα Παρουσία.
Τα 'πε κι απλώθηκε σιωπή πα 'στα κλαμένα νιάτα,
που μπρούμυτα γεμίζανε της τάξης τα θρανία,
έξω απ' εκείνο τ' αδειανό, παντοτινά γεμάτο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου